Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Bu hâliyle kripto varlıklar anonim bir özellik gösterirler. Kripto paralar, tedavüldeki paralar gibi yatırım ve tasarruf aracı statüsündedirler.
Kripto para veya kripto varlık, işlemleri güvenceye almak amacıyla, “kriptografi” yani şifreleme kullanan, çalışma şekli nakite alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış bir dijital varlık, bir sanal unsuru ifade eder. Her bir kripto para birimi, merkeziyetsizliği barındıran bir blockchain zincirinden gelir. Merkeziyetsizliğin yanı sıra işlem ve kripto para sahip kayıtları, yeni kripto para arzı oluşturma kuralları, kripto para sahipliğinin sadece sahibince ispat edilebilmesi ve sadece sahibinin emriyle el değiştirebilmesi, aynı anda aynı kripto para için birden fazla işlem yapılırsa sadece birinin yerine getirilmesi gibi çeşitli özellikleri de bulunur. Kripto para dijital cüzdanlarda saklanır. Saklanan para, paranın kayıtlardaki sahibinin sadece kendisinin bileceği, akılda tutulmaya uygun olmayan şifrelerden ibarettir.
Kripto para ile dijital para arasındaki farklar
Dijital para ile kripto para arasında farklılıklar bulunur. Dijital para, merkezi bir otorite tarafından çıkarılır ve kontrol edilir. Kripto paraların arkasında merkezi bir otorite bulunmaz. Kripto para anonimdir. Dijital paralarla gerçekleştirilen işlemler, kullanıcıların gerçek kimlikleri ile “açık” bir şekilde yapılırken, kripto parayla yapılan işlemler herhangi bir merkezi otoriteyle paylaşılmayan bilgiler nedeniyle “gizli” statüdedir. Dijital paralar, pek çok ülke tarafından yapılan yasal düzenlemelerle gerçekleşmiştir. Pek çok ülke, dijital para projesiyle kendi dijital paralarını üretme aşamasındadır. Bundan yaklaşık bin yıl önce metal paradan kağıt paraya geçişi sağlayan Çin, kağıt paradan dijital paraya geçişi yine ilk kez sağlayan ülke olmuştur. Dijital Yuan ile merkezi otoriteye bağlı, fiyat dalgalanmalarına karşı koruma sağlayan dijital para sistemini elektronik sisteme entegre etmiştir. Kripto paralar ise oldukça sınırlı sayıda ülke tarafından düzenlemeye tabi tutulmuştur. Kripto paraların fiyat dalgalanmaları dijital paralara kıyasla oldukça fazladır.
Kripto paralar ile tedavüldeki paraların ayrıldığı noktalar
Para, merkezi bir otorite tarafından basılan, tasarruf ve yatırım niteliği bulunan, satın alma gücü olan, borç ve hizmet bedellerinin ödenmesinde kullanılan değerli bir varlıktır. Tedavüldeki paralar ile kripto paraların benzeştikleri yönler bulunur. Taşınabilirlik, dayanıklılık, bölünebilirlik, homojenlik, standart olma, taklit edilememe, zaman içinde değerini koruyabilme gibi özellikler benzeşen yönler olarak karşımıza çıkar. Genel kabul görme noktasında ise kripto paraların önünde biraz daha zaman bulunur. Fonksiyonlar açısından değerlendirildiğinde de tedavüldeki paralar ile kripto paralar arasında birtakım benzerlikler ve farklılıklar bulunur. Kripto paralar, tedavüldeki paralar gibi yatırım ve tasarruf aracı statüsündedirler. Değişim aracı olması ve değer ölçüsü olması kripto paraların, tıpkı tedavüldeki paralar gibi fonksiyonlarını ifade ederken, bu iki fonksiyon şu sıralar küresel gündemi meşgul etmektedir. Ekonomi politikası aracı olma özelliği ise kripto paralar için şu anda uzak bir hedef görünmektedir.
Türkiye dünyada dördüncü sırada
Tüm kripto para birimlerinin toplam piyasa değerinin 2 trilyon doları aşmıştır. Türkiye, kripto para kullanımı konusunda dünyada dördüncü, Avrupa'da birinci sıradadır. İçinde bulunduğumuz çağ teknoloji çağıdır. Geleceğin para birimi olan kripto para konusunda düzenlemelerin teşvik edici nitelikte olması oldukça önemlidir. Kripto para kullanımında Avrupa’da lider dünyada ise dördüncü sırada bulunan Türkiye’nin rekabet avantajı açısından kripto paraların ödeme aracı olarak kullanabilmesinin önünü açması gerekir. Pazarlama, alışveriş, ödemeler konusunda pek çok sektörde kazanç elde etmenin bir yolu da alternatif finansman aracı kripto varlıklardır. Bu varlıklar, döviz kazandırıcı işlemler başta olmak üzere, turizm, otomotiv, ihracat gibi pek çok alanda ülkemize finansal girdi sağlayabilmektedir. Geleceğin para birimi olarak gösterilen kripto paralar, önümüzdeki günlerde de adından sıkça bahsettirecektir.