Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü sonrasında, tüm dünyada insan hareketliliğini azaltmak amacıyla ilk yapılan uygulamalardan biri seyahat kısıtlamalarıydı. Hem ülkelerin kendi içinde sınırlamalar getirmesi hem de uluslararası alanda kısıtlamaların olmasıyla birlikte, yolcu taşımacılığı ve havayolu ulaştırması ciddi düzeyde etkilendi.
2020 yılında Avrupa Birliği ülkelerinde tedbirlerin en üst seviyeye çıkarıldığı dönemler Nisan, Mayıs ve Haziran ayarında havayolu seferlerinde yüzde 91'e varan düşüşler yaşandı. Türkiye'de de en düşük seviye sadece 3 bin 726 seferin yapıldığı Nisan ayı oldu. Yaz aylarında kısmi iyileşme yaşandı; ancak sonbaharda sefer sayıları tekrar azalmaya başladı. Bir önceki yılın aynı aynına göre havayolu taşımacılığında Temmuz ayında yüzde 64 ve Ağustos ayında yüzde 53 düşüş yaşandı. Bu rakamlar Eylül’de yüzde 59 ve Ekim’de yüzde 62 oldu. AB'deki 21 ülkede ticari uçuşlarda en büyük düşüşler Nisan ayında görüldü; diğer 6 ülkede en büyük gerileme Mayıs ayında yaşandı. Ticari uçuş sayısında en yüksek düşüş Frankfurt havalimanında AB havalimanlarının büyük çoğunluğu, Ocak ve Ekim 2020 arasında, geçen yılın aynı dönemine kıyasla ticari uçuş sayısında önemli bir düşüş kaydetti. Ticari uçuş sayısındaki en büyük düşüş, Avrupa'nın büyük hava taşımacılığı merkezlerinde kaydedildi. Almanya'da Ocak’ta 132 bin 506 olan sefer sayısı, Nisan’da 17 bin 894 ile en düşük seviyeye geriledi.
Sektör çalışanları işsiz kalıyor
Pandeminin boyutunun artmasıyla uçuşlarda yaşanan azalmalar, havayolu şirketlerini zora sokarken, sektörde istihdam edilen yüz binlerce insanın da işsiz kalmasına neden oluyor. İflas aşamasına gelen, ama devlet yardımlarıyla kurtarılan şirketler ve iflastan kurtulamayanlar var. Havacılık sektörü, dünya çapında doğrudan ve dolaylı olarak 65 milyon 500 bin kişiye iş sağlıyor. Küresel ekonomiye katkısı yılda 2 trilyon 700 milyar dolar olan sektörde, doğrudan çalışanların sayısı ise 10 milyondan fazla. Havacılık, katma değeri de yüksek bir ekonomik faaliyet. Sektördeki işler, ortalamadan 4,4 kat daha verimli. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Covid-19 raporu, küresel endüstrinin varsayımları göz önüne alındığında, yolcu gelirlerinin 2019 yılına göre bu yıl 252 milyar dolar daha düşük olacağını söylüyor. Yalnız Amerika’da 1 Mart 2020 tarihinde 2 milyondan fazla kişinin uçtuğu görülürken, bu sayı 1 Nisan 2020’de 140 bini bile bulmamış.
Salgının uluslararası havayolu şirketlerine etkisi
British Airways’in 42 bin kişilik işgücünü 12 bine kadar düşürmesi söz konusu. İngiltere’de easyJet’in 4 bin kişilik kabin ekibini iki ay boyunca işten çıkardığı biliniyor. American Airlines’ta 700 pilot erken emekliliği kabul etmiş durumda. Alman hükümetinin Lufthansa'yı yaklaşık 10 milyar dolarlık devlet yardımı ile iflastan kurtarması konuşuluyor. Latin Amerika’nın en büyük havayolu şirketlerinden Avianca, gelirinin yüzde 80 düşmesi nedeniyle 10 Mayıs 2020 tarihinde ABD'de iflas başvurusunda bulunmuştu. Fransız ve Hollanda ortaklığındaki bir başka havayolu şirketi Air France-KLM yılın ilk çeyreğinde yüzde 15,5'lik bir gelir düşüşü bildirmişti. Bu yüzden Avrupa Birliği ve Hollanda Hükümeti şirkete destek sağlayacaktır.
Sektörde toparlanma bekleniyor
Pandeminin seyri, mutasyonların ortaya çıkması, belirsizlik sürecinin devam etmesi ve mevsimsel etkiler nedeniyle ulaştırma sektöründeki zorluklar devam ediyor; fakat yaz aylarına geldikçe, turizm sezonu açıldıkça, aşı çalışmaları ve aşılanma arttıkça, havayolu ulaştırması da toparlanmaya başlayacaktır. Uzun vadede sektör, daha sağlıklı toparlanma eğilimi içerisinde olacaktır.
