Tüm dünyada etkisi gösteren koronavirüsü vakaları ve ölüm sayılarının giderek artmasına bağlı olarak bazı ülkelerde uygulanan karantina uygulamaları ve olağanüstü hal tedbirleri petrol fiyatlarını da etkiledi. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) üretim kesintisini sürdürme konusunda anlaşamaması sonrası petrol fiyatları tarihi dip seviyeye indi.
Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan, dünyanın çeşitli bölgelerine hızla yayılan ve kısa bir süre içerisinde küresel bir sağlık problemi halini alan koronavirüsü (Covid-19), küresel bir salgın konumuna geldi. Tüm dünyada etkisi gösteren koronavirüsü vakaları ve ölüm sayılarının giderek artması, buna bağlı olarak bazı ülkelerde uygulanan karantina uygulamaları ve olağanüstü hal tedbirleri petrol fiyatlarını da derinden etkiledi. ABD’nin ardından dünyanın en büyük ikinci ekonomisine sahip olan Çin’in, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olması nedeniyle petrol fiyatlarında sert bir düşüş meydana geldi. Petrol fiyatlarındaki düşüşün ele alındığı, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı petrol üreticisi ülkelerin Avusturya’nın başkenti Viyana'da yapmış oldukları toplantı sonrasında, piyasaların beklediği fakat istemediği bir sonuç ortaya çıktı; “Üretim Kesintisi Kararı” konusunda uzlaşı sağlanamadı.
Körfez Savaşı’ndan Sonraki En Sert Düşüş
OPEC üyeleri 1 milyon 500 bin varil kesinti önerirken, OPEC+ üyesi Rusya bunu kabul etmeyerek, rezervlerinin fiyat düşüşüne hazırlıklı olduğunu bildirdi. Kendi ajandasında petrol fiyatlarını 40 dolar üzerinden hesaplayan Rusya, 10 yıl boyunca bu fiyatlar dâhilinde planlarının hazır olduğunu ifade etti. Bütçe açığı riskine karşı petrol fiyatlarının 70 dolardan aşağıya düşmemesini isteyen Suudi Arabistan için ise bu durum beklenmeyen bir senaryodur. Suudi Arabistan’ın Rusya’ya karşılığı ise, ham petrol üretimini artırma ve satış fiyatını düşürme kararı alarak petrol savaşlarını başlatma noktasında oldu. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) üretim kesintisini sürdürme konusunda anlaşamaması sonrası petrol fiyatları tarihi dip seviyeye indi. Körfez Savaşı’nın yaşandığı yıl olan 1991'den bu yana en sert günlük düşüşünü yaşadı. 2020 yılına 66 dolardan başlayan, koronavirüs salgınının etkisiyle OPEC toplantısı öncesinde 50 dolara kadar gerileyen Brent petrol, yüzde 30’un üzerinde değer kaybederek 30 dolara kadar indi. Batı Tekses (WTI) tipi petrolün varil fiyatı ise 27 dolara kadar geriledi.
Akaryakıt Fiyatlarında İndirim
Şüphesiz ki düşen petrol fiyatlarından olumlu yönde etkilenen ülkelerden biri Türkiye’dir. Yüzde 70-75 oranında enerjide dışa bağımlı olan Türkiye’nin cari açığındaki en önemli kalem enerji faturasıdır. Yarı yarıya düşen petrol fiyatları Türkiye’nin akaryakıt fiyatlarına pozitif etkide bulundu. 11 Mart 2020 Çarşamba günü, motorin ve benzin fiyatlarında indirime gidildi. Motorinin litre fiyatında ortalama 56 kuruş, benzinin litre fiyatında ise 60 kuruş indirim yapıldı. Ardından yapılan ikinci indirim ise 14 Mart 2020 Cumartesi günü gerçekleşti. Bu tarih itibariyle benzinde 51 kuruş indirim yapıldı. Benzine üçüncü indirim ise 18 Mart 2020 Çarşamba günü itibariyle gerçekleşti. Benzine, litre fiyatı üzerinden 25 kuruş indirim yapıldı.
Cari Açıkta Azalma
Akaryakıt fiyatları, Türkiye'nin de dahil olduğu Akdeniz piyasasındaki işlenmiş ürün fiyatlarının ortalaması ile dolar kurundaki değişiklikler baz alınarak rafineriler tarafından hesaplanıyor. Bu hesaplanma sonucunda dağıtım firmalarınca uygulanan fiyatlar, rekabet ve serbesti nedeniyle şirketler ve kentlere göre küçük değişiklikler gösterebiliyor. Petrol fiyatlarının sene sonuna dek 50 doların altında ilerlemesi, Türkiye'nin 2020 yılı doğalgaz ithalat faturasını 3 milyar dolar azaltması bekleniyor. Petrol fiyatlarında yaşanan kalıcı düşüş, doğalgaz gereksiniminin yüzde 98'ini ithal eden Türkiye gibi ülkelerin cari açığının azalmasını ifade ediyor.
