Pandemi nedeniyle yaşanan belirsizlik ortamı, tüm finansal kararları etkilediği gibi ilk halka arz üzerinde de etkili oluyor. İlk halka arzlar konusu; değerleme, aracı kuruluş seçimi, uygun zamanlamanın ayarlanması gibi pek çok başlıkta birbirinden önemli kriterlerden oluşur. Bu konuda geliştirilen hipotezler de vardır.
Pandeminin her alanda etkisini göstermesine benzer şekilde ilk halka arzlar konusunda da etkili olduğunu söyleyebiliriz. Aşılama çalışmalarının hız kazanması ile atılan normalleşme adımları sonrasında, virüse ilişkin yeni varyantların ortaya çıkması ile piyasalarda belirsizlik ortamı devam ediyor. Belirsizlik ortamı da tüm finansal kararları etkilediği gibi ilk halka arz üzerinde de etkili oluyor. Tüm süreçlerin tamamlandığı bir halka arzın 12 ile 24 ay arasında sürdüğü dikkate alınacak olursa, pandemi sonrası süreçte şirketlerin işlem yapacağı borsalardaki dalgalı seyir, işletme sahiplerini uygun finansman bulma konusunda endişelendirebilir.
Değerleme aşaması çok önemli
Uygun fon temini, işletmenin finansal yapısını güçlü bir şekilde devam ettirebilmesi için gerekli bir işlemdir. İşletmeler, ilk halka arzlar sayesinde alternatif bir finansman kaynağına erişebilmektedirler. İlk halka arz konusunda uygun hisse fiyatının bulunması yani değerleme aşaması çok önemlidir. Hisse senedinin fiyatının olması gerekenden yüksek belirlenmesi yatırımcının talebinde olumsuz baskı oluşturabilecektir. Tam tersi, hisse fiyatının olması gerekenden düşük belirlenmesi ise işletmenin potansiyelinin altında bir gelir elde etmesine yol açacaktır. Bu durumda düşük değerlenmiş hisse senedine çıkışı sırasında yatırım yapanlar, sonrasında beklentilerinin çok üzerinde bir getiri elde etmiş olacaklardır. Literatürde oldukça geniş yer tutan bu duruma, düşük fiyatlandırma olgusu denilmektedir. Düşük fiyatlandırmanın ilk gün, ilk hafta, ilk ay sonundaki getiri yansıması pek çok ülkede analizlere konu olmuştur.
Asimetrik bilgi hipotezi
Bu konuda geliştirilen hipotezler de bulunmaktadır. Asimetrik bilgi hipotezine göre; iki çeşit bilgi asimetrisinden bahsetmek mümkündür. Birincisi; halka arz edilen işletme ve aracı kurumun arasındadır. Burada işletme arz ve fiyatlama konusunda yeterli bilgi sahibi olmadığı için aracı kuruluşa mecbur kalmakta ve aracı kuruluşun belirleyeceği fiyatlama geçerli olmaktadır. İkincisi ise; yatırımcılar arasında yaşanan bilgi asimetrisidir. Bilgisiz yatırımcının dışlanma işlemi ile halka arz sonuçlanır. Şöyle ki; bilgili yatırımcı, belirlenen fiyat sonrasında arz fiyatının yükseleceğini bildiğinden yüksek getiri beklentisiyle yüksek miktarda talep ile piyasaya girer.
İtibara dayalı sinyal verme hipotezi
Bir başka hipotez de aracı kuruluşun itibarına dayalı sinyal verme hipotezidir. Bu hipotezde, yatırımcılar, aracı kuruluşun itibarını baz almaktadırlar. Bu itibar onlar için yol gösterici niteliktedir. Hisse arz fiyatını belirleyen aracı kuruluşlar işletmenin finansal gücüne, potansiyeline göre karar vermektedirler. İşletme güçlü bir finansal yapıdaysa, oluşacak riskin düşük olmasını tahmin edebilir ve bu riski üstlenirler. Aracı kuruluşun piyasada sahip olduğu itibar ile halka arzda belirleyeceği fiyatı yüksek belirleme gücü doğru orantılıdır. Bu durumda yatırımcıların yüksek fiyattan aldıkları hissede, düşük fiyatlandırma olgusunun aksine yüksek getiri elde etme beklentisi düşük olmaktadır.
Ortakların itibarı hipotezi
Bir diğer hipotez de ortaklığın niteliğinden kaynaklanan düşük fiyatlama varsayımıdır. İşletmenin ortaklarının itibarı ön plana geçmektedir. Piyasada itibarı yüksek ortaklık yapısı ile gelecekteki halka arz işleminin potansiyel talebi artmaktadır. Bu artış beklentisi ile hisse senetlerinin arzdan sonra oluşacak yüksek fiyat artışlarından yararlanabilmek adına ilk arzlarda düşük fiyat uygulanması tercih edilmektedir.
Farklı varsayımlar geliştirilse de ilk halka arzlar konusu; değerleme, aracı kuruluş seçimi, uygun zamanlamanın ayarlanması gibi pek çok başlıkta birbirinden önemli kriterlerden oluşur. Pandemi ile belirsizliklerin yüksek seyrettiği ve daha önce görülmemiş sonuçların yaşandığı finansal piyasalarda uygun zamanlamanın yapılabilmesi öne çıkar.
