Bundan birkaç yıl önce, online sağlık danışmanlığı, giyilebilir sağlık teknolojileri ve yapay zekâ kavramları soyut birer araştırma konusu gibi algılanabiliyordu. Bu teknolojik dönüşümler, Covid-19 pandemisi sürecinde hayatımıza giren yeni normaller arasında yerini aldı.
Sağlık hizmet sunumunun büyük bir değişim geçirdiği bu günlerde e-sağlık, tele-tıp, mobil sağlık gibi terimler ile adlandıran “sağlık hizmetlerinde bilişim ve iletişim teknolojilerinin kullanılarak hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavi edilmesi, izlenmesi ve sağlığın yönetilmesi” hizmetlerini sıkça tartışıyoruz. Pandemi sürecinde de en sık karşılaşılan sorun; kronik hastalığı ve çeşitli sağlık problemleri olan pek çok bireyin, hastaneye gittiğinde koronavirüse yakalanabileceği endişesiyle, evde kalmaya devam ederek sorunu ertelemeye çalışması denilebilir; ancak virüsten korunmak isterken tanı ve tedavi süreçlerinin aksatılması, daha ciddi problemlere hatta hayati riske yol açabiliyor. Özellikle kanser hastalarının ya da kalp, beyin, akciğer, karaciğer, böbrek, mide, bağırsak ve endokrin sistem ile ilgili rahatsızlıkları olanların tedavi süreçlerinin devam etmesi gerektiğini belirten hekimler, hastalarının online sağlık danışmanlığı veya evde bakım hizmeti almalarını öneriyorlar.
Giyilebilir Sağlık Teknolojileri
Gelişen giyilebilir teknolojileri, bize vücudumuzu sensörlerle donatma imkanı tanıyor. Bu sensörlerden alacağımız anlık kişisel sağlık verilerini mobil uygulama aracılığıyla hekime, hastaneye iletmek mümkün. Modern tıp, hastalıkları tedavi etmekten hastalığı önlemeye doğru bir eğilim gösteriyor. Giyilebilir teknolojilerin ise gelecekte erken teşhis ve önleyici tedavide kritik rol oynayacağı düşünülüyor. Örneğin, geleneksel bir sağlık sisteminde kronik kalp rahatsızlığı olup rutin olarak Elektro Kardiyo Grafiği (EKG) çektirmesi gereken bir hasta; her gün evinden çıkıp, sağlık kurumuna gidecek ve orada bir sağlık görevlisi tarafından cihaza bağlanarak hizmet alacaktır.
Mobil sağlık sistemlerinde ise aynı sağlık hizmeti ev ortamında bulundurulan ve akıllı telefon uygulaması ile uyumlu olan iki adet sensörlü elektrotun kalbin üzerine yerleştirilmesi ile yapılır. Bu uygulamalar ile ritmi, frekansı gibi ilgili veriler, bluetooth aracılığıyla telefona aktarılıyor, telefonda bulunan ilgili mobil sağlık uygulaması ile değerlendirme yapmak üzere hekime gönderiliyor. Yapılan değerlendirmeler sonucunda hastada ciddi bir durum varsa, yine mobil yazılımlarla ilgili uzman hekime veya sağlık kuruluşuna bilgi aktarılıyor. Eğer EKG normalse, kaydediliyor ve hasta günlük hayatına devam ediyor. Dijital sağlık uygulamaları sayesinde, hastanelere bağımlılığın azalması, bunun yerine, 7 gün 24 saat hizmet verebilen ve herkesin rahatlıkla ulaşabileceği mobil uygulamaların ve sağlık teknolojilerinin kullanımına yönelimin artması bekleniyor.
Yapay Zekânın Sağlık Sistemine Etkisi
Sağlıkta dijitalleşme konusunu ele alırken yapay zekânın gelişimden bahsetmemek mümkün değil. Yapay zekânın sağlık sistemine etkisini; sağlıkta robot kullanımının artması, robotik ameliyatlarda kullanımı, yaşlıların takibinde yardımcı uygulamalar geliştirilmesi, tanı ve tedavinin kolaylaşması, yapay organların üretilmesi, biyomedikal uygulamalara katkı sağlama, hasta taşımada kullanımı, yapay sinir ağlarıyla insan beyninin çözülmesi, yatağa bağımlı hastalarda robot kullanımı, bazı hastalıkların önlenmesi, robotların hastaların bilgilerini saklamasının yanı sıra evde bakım, yaşlı ve kronik hastalık gibi hasta takiplerinin kolaylaşması olarak ifade edebiliriz.
Robot Hemşireler Dönemi
Yapay zekânın hemşireliğe etkisi de oldukça yüksek olacağa benziyor. Evde bakım, hasta takibi, yatağa bağımlı hasta gibi durumlarda robot hemşirelerin tercih edilmesi ile hemşire işgücünün azalması, hemşirelerin iş yüklerinin azalması, hemşirelerin yerini robotların alması, hasta takiplerinin kolaylaşması, hata paylarının azalması; robot hemşirelerin hasta taşımada, hastaya pozisyon vermede, hastanın yaşam bulgularını ölçmede ve beceri eğitimlerinde kullanılması, ilaç hazırlamayı kolaylaştırması bekleniyor. Yapay zekânın gelecekte zamandan tasarruf sağlama, insanlığa yarar sağlama, sağlık personelinin yükünü azaltma gibi fonksiyonları olacağı öngörülüyor.
