Borsa İstanbul’da yerli yatırımcının ağırlığı giderek artarken, yabancı yatırımcının da çıkışı sürüyor. Yerli yatırımcılar kısa vadeli günlük, haftalık alım satım yaparken, yabancı yatırımcının daha uzun vadeli baktığı görülüyor.
Borsada yıllardır yabancı yatırımcıların yaklaşık yüzde 60 seviyesinde payı olur ve işlem hacminde ise yerli yatırımcı öne çıkardı; fakat içinde bulunduğumuz pandemi süreci bu tabloyu değiştirdi. Bu süreçte, Borsa İstanbul’da yerli yatırımcının ağırlığı giderek artarken, yabancı yatırımcının da çıkışı sürüyor. Borsa İstanbul’da yabancıların payı yüzde 49,82 ile 18 Mayıs 2004 tarihindeki seviyeye döndü. Yerli yatırımcı da yüzde 50,17 pay ile borsanın yeni hâkimi oldu. Borsa İstanbul’da 47 milyar 400 milyon liralık işlem hacmi ve 11 milyar 600 milyonluk işlem miktarı ile kırılan rekor, yerli yatırımcıyla geldi. Borsa İstanbul, 120 bin seviyesini de geçerek 21 Ocak 2020 tarihindeki 123 bin seviyelerine yaklaştı. Salgının Türkiye'de en etkili olduğu Nisan, Mayıs ve Haziran aylarını kapsayan ikinci çeyrekte Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, son 11 yılın en iyi performansına imza atarak yüzde 30 yükseldi.
Yerli Yatırımcı Kısa Vadeli Hareket Ediyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın faiz indirimleri ve parasal genişlemeye gitmesinin yanı sıra mevduata verilen faizin düşüklüğü, döviz ve altın işlemlerinde uygulanan vergiler, tahvil ve bonoların düşük getirisi yerli yatırımcının borsaya yönelmesinde etkili oldu. Bu yönelme rakamlara da yansıdı. 2020 yılı başından beri borsaya 350 binin üstünde yeni yatırımcı geldi. Aylık ortalama 62 binin üstünde yeni yatırımcı borsayla buluştu. Toplam yatırımcı sayısı ise 1 milyon 550 bin ile tarihi zirvesine ulaştı. TCMB verilerine göre, 3 Ocak 2020’de 32 milyar 300 milyon dolar seviyesinde olan yabancıların BIST’teki hisse stoku değeri, 26 Haziran 2020 itibarıyla 24 milyar 400 milyon dolara geriledi. Sene başından bu yana yabancılar, Borsa İstanbul'da 3 milyar 960 milyon dolarlık hisse satışına imza atarken, yerli yatırımcının artan ilgisiyle endekste kayıplar da telafi edildi. Yerli yatırımcılar kısa vadeli günlük, haftalık alım satım yaparken, yabancı yatırımcının daha uzun vadeli baktığı görülüyor. Yerli yatırımcı kısa vadeli hareket etmeyi sürdürüyor.
MSCI Uyarısı
Tüm gelişmeler esnasında, Financial Times gazetesi, dünyanın en büyük endeks sağlayıcısı MSCI’ın Türkiye’yi bir alt lige düşürebileceğine dair uyarısını gündeme taşıdı. MSCI, açığa satış ve kredili işlem yasakları nedeniyle kurumsal yatırımcıların Türkiye'de piyasaya erişiminin zorlaştırıldığını belirtti ve şartların daha da kötüye gitmesi durumunda, ülkenin "gelişen piyasalar" statüsünden "gelişme ihtimali olan piyasalar" statüsüne düşürülebileceği uyarısında bulundu. Türkiye, MSCI’nın bu uyarısına, finansal piyasalarda manipülasyonu önlemek ve istikrarı sağlamak için söz konusu önlemlerin alındığını belirterek cevap verdi. Bu noktada, yabancı yatırımcıların yapmış olduğu satışlar, bireysel emeklilik ve yatırım fonlarına geçti.
Yabancı Yatırımcının Hareket Alanı Daraltıldı
Yabancı yatırımcıların Türk lirası cinsi varlıklarda volatilite yaratması, fiyat hareketlerine yol açtığından, bu durumun önüne geçmek hedeflendi. Yerli yatırımcı-yabancı yatırımcı ağırlığı dengelendiği için yabancı yatırımcının hareket alanı da daraltıldı. Yabancı yatırımcının DİBS’teki ağırlığı yüzde 4 seviyesine kadar düştü. Hisse senetlerinde de dengelenme yaşanınca, yabancı yatırımcıların alanı neredeyse kalmadı. Tablo tam da bu noktada iken, yerli yatırımcıların kısa vadede yüksek kâr beklentilerini suistimal eden manipülatörlere karşı tedbirli olmaları gerekir. Hâkim durumu kötüye kullanarak kendilerine kazanç yaratan manipülatörlere karşı mücadelede kanunlar, denetimler, cezalar ne kadar sıkı olsa da ne kadar etkili mücadele verilse de yatırımcılar oldukça dikkatli olmalıdırlar.
