Toplam büyüklüğü 2 trilyon doları bulan kripto para piyasası dalgalı seyir sürdürse de yüksek kazanç olasılığı nedeniyle hayli tartışılan bir alan hâline geldi. Merkeziyetsiz finans denilen ve merkezi otoritelerin gücünü devralmaya aday olan bu piyasanın ise paranın işlevlerini tam anlamıyla yüklenip yüklenemeyeceği merak konusu.
Paranın işlevleri hesap birimi olma, değişim aracı olma ve değer saklama aracı olmadır. Kripto paraların, bu işlevlerden değer saklama aracı olmayı, uzun vadeli yükselişini sürdürerek gerçekleştirdiğini söyleyebiliriz. Paranın enflasyona karşı erimesine engel alternatif bir yatırım aracı olma durumu var; ancak bu beraberinde bir balon olabilir mi endişelerini de getiriyor. Avrupa ve ABD’den gelen üst düzey açıklamalarda küçük yatırımcı için hayli riskli ve spekülatif bulundukları açıklaması yapılmıştı. Hesap birimi olma için çok erken; ancak ödeme aracı olma durumu varken yeni düzenlemeyle bu işlev fonksiyonunu yurt içinde kaybetmiş oldu. Şöyle ki; 30 Nisan 2021 tarihinden itibaren uygulanmak üzere 16 Nisan 2021 tarihinde kripto paraların kullanımıyla ilgili bir yönetmelik Resmi Gazete’de yayınlandı. Hem iç piyasada hem dış piyasalardaki takipçiler açısından oldukça fazla ses getiren bu düzenleme kripto paraların saklama işlevini yasaklamazken, ödeme aracı olma işlevlerini yasaklamış oldu. Yönetmelikte, “Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz ve kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz” denilerek, kripto paraların değer saklama aracı olarak kalmasına izin verilirken; ödeme işlevi yasaklanmış oldu. Böylelikle altının yerini kripto paraların alıp alamayacağı tartışılırken, altının güvenilir liman olma durumu öne geçti.
Coin ve token olarak ayrılıyor
Bu yazıyı yazdığım sıradaki piyasa verilerine göre en yaygın kullanılan Bitcoin (BTC) 446 bin 76 TL, Ethereum (ETH) 17 bin 396 TL seviyelerinden işlem görüyor.Coinmarketcap'ın web sitesinden alınan bilgilere göre burada yaklaşık dokuz bin farklı kripto paranın günlük fiyat, işlem hacmi gibi bilgilere ulaşmak mümkün. Toplam büyüklüğü 2 trilyon doları bulan bu piyasada, toplamda 6 bin farklı paradan bahsediliyor. Coin ve token olarak ayrılan bu paralar, blokzincirlerin her biri üzerine yazılan ayrı projeler ve bu projelerin anlatıldığı ‘white paper’lar, NFT adı verilen benzersiz ve değerli dijital ögeler ile bu alan, her bakımdan merak uyandıran pek çok yeniliği oluşturuyor. Her ne kadar beklentilere göre bu paraların çoğu uzun ömürlü olamayacaksa da blokzincir teknolojisinin getirmiş olduğu yeniliklerden sadece biri olarak kripto para teknolojisinin, geri dönülmez şekilde hayatımızdaki yerini aldığını söyleyebiliriz.
Baştan belirlenmiş bir üst sınırın olması
Blokzincir teknolojisi sayesinde, merkezi bir onay kurumuna ihtiyaç duymaksızın kişiler arası işlemlerin yapılabilmesi, elbette merkezi otoritelerin güç kaybı nedeniyle hoşuna gitmeyecektir. En başta gerekli düzenlemelerin yapılarak hesapların kayıt altında tutulma çabası; bu güç ve bu güçten kaynaklanan gelirleri koruma ile ilişkilidir. Yatırımcıların ilgili piyasada çok yüksek kârlara ulaşması vergi gelirlerinin kaybına da işaret eder. Değer artışının sebebini, bu paraların çok büyük kısmının baştan belirlenmiş bir üst sınırının olması, örneğin Bitcoin için 21 milyon; dolayısıyla talep arttıkça değerlenmesiyle ilişkilendirmek mümkün. Bir merkez bankasının çıkardığı paranın üst sınırı olmadığının, para basma işleminin enflasyon kaygısı nedeniyle sınırlandırıldığının da bu noktada hatırlanmasında fayda var.
