Yapay Zekâ ve Çoklu Zekanın Doğru Kesişmesi Üzerine Notlar

1980’li yılların başında ilk analog “kas gücünün” yerini alacak üretim cihazları ortaya çıkmaya başladığında, gelecekteki teknolojik gelişmelerin insan hayatına etkisini konuşulmaya başlamıştı. 1984 yılını hayal eden George Orwell'in insanların düşüncelerinin manipülasyon ve tehdit yoluyla kontrol edildiği distopik bir topluluğu tasvir eden çalışması, yapay zekâ ve robotik yaşama dair bir uyarı özelliğini taşımıştır. Şiddet, sadakat, kontrol ve güç kavramları, dünya arenasında iktidar olmuş rejimlerin merkezlerinde hep yer alır. Özetle robotik yaşam hep korku sebebi olmuştur. Bilişim, yazılım, makine öğrenmesi, yapay gerçeklik ve robotik uygulamalar hep ortak bir havuza tecrübe aktarmıştır. Yazılım bilgisi ve dijital araçlar sonuçta hep insanın yerini almaya aday gösterilen şeylerin ortaya çıkmasına yol açmıştır.

Makine Öğrenmesi, Yapay Zekâ, Robotlar ve Yapay Gerçeklik sıralaması 2 soruyu gündeme getirmiştir. Hangi işler zamanla yok olacak, hayatımız nasıl değişecek ve hangi aşamaya kadar bu süreç nasıl devam edecek?Yani “bu işin sonu ne olacak?”. 1980 yıllarının ortasında bilişim teknolojilerinin bizlere sunduğu “karar destek sistemleri” kavramı farklı şekiller ve zeminler bularak devam mı edecek yoksa bu bütünsel yaşam dinamiklerinin değiştiren bir açılım olarak daha devrimsel bir şekilde hayatımızda yer mi alacak?

Yemek, içmek, eğlenmek, ulaşım, dinlenmek, ekmek, biçmek, giyinmek, konaklamak, evlenmek, ev sahibi olmak gibi temel gereklerin bir şekilde hayal dünyamıza uyumlu devam edeceği ancak bankacılık, müşteri hizmetleri, sağlık, ilaç, telekom ve benzeri işlerin ciddi yapısal değişime uğrayacağı dünyada nasıl bir kategorizasyon ile işlerimizi yeniliklere uyumlandıracağız? Değişimin yatay olarak robotik uygulamalar, nesnelerin interneti, yapay gerçekçilik ile karşımıza gelirken, dikeylerde ise hidrojenin rolü, elektrikli araçlar, yenilenebilir enerji, yeni malzemeler, hybrid çalışma modelleri, e-ticaret ile karşımıza dikildiği bu dünyada nasıl bir iş planlaması ve iş geliştirme algoritması söz konusu olacak? En verimli getiriyi gündeme getiren fonların yapay zekâ tarafından yönetildiği günümüzden sonsuza uzayan “çizgi” nasıl şekil almalıdır ve nereye doğru olmalıdır? Hep birlikte bakalım.

Bireysel veya kurumsal olarak verdiğimiz hizmet tekrarlanabilir, ölçülebilir ve yönetilebilir ise, operasyonel tarafı hayata geçiren unsurların robotik olma ihtimali %90’ın üzerindedir. Ancak bu tür işleri robotik olabilme sürecine taşıyan çalışmaları yapanların işlerini kaybetme ihtimali %10 veya altındadır. Robotların robotları yönettiği ve robotların duygusal zekâ ve inovasyon tabanlı hareket etmediği süreçte her zaman taktik ve stratejik düzeyde insan faktörüne ihtiyaç daha yüksek olacaktır. Nicelik yönünden az, nitelik yönünden yüksek kadrolar daha stratejik pozisyonlarda yer bulacaktır. İnsansız şirketler yaygınlaşacaktır. Tüm hizmetler uzaktan erişim ile hybrid modeller ile sağlanacaktır. Kurumlarda destek birimleri insansız hale gelecektir. Satış ve üretim robotik uygulamalara tabi olurken, pazarlama ve planlama dar ve yüksek nitelikleri olan sınırlı bir kadro ile “yapay zekâ” destekli hayatına devam edecektir. Biriken büyük data ve makine öğrenmesi yeni jenerasyon karar destek sistemleri ile bizi tanıştıracaktır.

Kas kuvveti ve 9/5 mesaiye dayanan işler 100% şekil değiştirecektir. Hemen hemen bütün bu tür işler işlem odaklı puantaja dayanan, esnek part time ve hybrid/insanlı hale gelecektir. Bu durumda stratejik düzeyde inovasyon, algoritma geliştirme ve AI/BI destekli bir süreç önem kazanacaktır. Ancak sağlık, turizm, gıda, tarım, vb alanlarda eğitimli ve mesleki yönden deneyimli insan kadrolarına talep aratarak devam edecektir. Tabii ki barmenler veya scooter kullananlar insansı robotlar olacaktır, ancak terapistler ve yaşam koçları insan olmaya devam edecektir. resepsiyonist, paket kuryesi, garson, güvenlik elemanı, şoför, pilot, aşçı yamağı, öğretmen vb. pozisyonlar zamanla kaybolacaktır. Basit davalara insansı robotlar bakacaktır. Fabrikalarda tüm üretim robotlara geçecektir. Yaşlanan ve azalacak dünya nüfusu daha komünel kapitalist uygulamalar ile yeniden tanımlanacak dünya vatandaşlığı kavramı çerçevesinde beslenme, barınma, sağlık hizmetlerinin ücretsiz sağlandığı ortamda değişerek gelişecektir. Daha çekici düzeyde yaşam sürmek isteyenler, yeni sınırlar çerçevesinde yapay zeka destekli daha ufuk açıcı işlere imza atacaklardır.

Haluk Ziya Türkmen

Mag Consulting Yönetim Kurulu Başkanı